ΟΞΥΟΥΡΙΑΣΗ ή ΕΝΤΕΡΟΒΙΩΣΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τα παράσιτα αποτελούν σημαντικό αίτιο εντερικών διαταραχών. Στην Ελλάδα το πιο συνηθισμένο από αυτά είναι ο Οξύουρος, ένας μικρός νηματώδης σκώληκας, για τον οποίο θα μιλήσουμε αναλυτικότερα στο παρόν άρθρο.

ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ

Παράσιτο είναι ένας ζωντανός οργανισμός που διανύει μέρος ή όλη τη διάρκεια της ζωής του  επάνω ή εντός του οργανισμού του ανθρώπου και προκαλεί σε αυτόν βλάβες. Μπορεί να είναι από απλοί μικροσκοπικοί μονοκύτταροι οργανισμοί (πρωτόζωα) μέχρι σκώληκες μεγάλου μεγέθους  που μπορεί κανείς να δει με γυμνό μάτι.

Ξενιστής είναι ο οργανισμός (άνθρωπος, ζώο ή αρθρόποδο) που φιλοξενεί στην επιφάνειά του ή εντός του, μόνιμα ή προσωρινά, ένα παράσιτο.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Ο οξύουρος (Enterobius vermicularis)  έχει κοσμοπολίτικη κατανομή. Συχνότερα απαντά σε υγρά και θερμά κλίματα.  Είναι από τους πλέον συνήθεις νηματώδεις σκώληκες και παρασιτεί κυρίως σε παιδιά. Η μόλυνση εμφανίζεται συχνά σε περισσότερα από ένα μέλη της ίδιας οικογένειας και δεν υπάρχει διάμεσος ξενιστής. Προκαλεί την οξυουρίαση.

Μορφολογία-Βιολογικός κύκλος:

Έχει σχήμα ατρακτοειδές. Ο ενήλικος άρρην έχει μήκος 2-5mm και το οπίσθιο άκρο κεκαμμένο. Το θήλυ έχει μήκος 8-13mm και οπίσθιο άκρο οξύ (από όπου και το όνομα). Οι ενήλικοι ζούν κυρίως εντός του παχέος εντέρου. Όταν το θήλυ ωριμάσει γεννητικά μεταναστεύει στο ορθό, εξέρχεται και ωοτοκεί στην περινεϊκή περιοχή, γύρω από τον πρωκτό.

Εικ. 1 : Ωάρια Εικ.2 : ενήλικοι οξύουροι

Μετάδοση

Μεταδίδεται με την κατάποση ωαρίων. Όταν τα ωάρια καταπίνονται, το περίβλημα πέπτεται στο δωδεκαδάκτυλο, η νεαρή προνύμφη αναπτύσσεται εντός του λεπτού εντέρου και ενηλικιώνεται στο παχύ έτερο. Η εξέλιξη αυτή διαρκεί περίπου 15 ημέρες. Απαιτούνται άλλες δύο εβδομάδες έως ότου το θήλυ αρχίσει να γεννάει αυγά  στην πρωκτογεννητική περιοχή. Το θήλυ γεννά περίπου 16.000 ωάρια ημερησίως και λίγες ώρες μετά από την ωοτοκία τα ωάρια γίνονται μολυσματικά.

Ο κνησμός που υπάρχει στην πρωκτογεννητική περιοχή έχει σαν αποτέλεσμα τα παιδιά να παραλαμβάνουν ωάρια δια των ονύχων , τα οποία στη συνέχεια τα καταπίνουν είτε άμεσα βάζοντας τα χέρια στο στόμα, είτε έμμεσα με μολυσμένα αντικείμενα ( παιχνίδια ). Οι ενήλικες συνήθως μολύνονται  με τρόφιμα. Άλλα σημεία στα οποία η παρουσία ωαρίων είναι πιθανή είναι πόμολα θυρών κατοικιών και υδραυλικών εγκαταστάσεων (αποχωρητήρια , λουτρά) . Σε περιβάλλον που κυκλοφορούν μολυσμένα με οξύουρους άτομα , η πλειονότητα της πάσης φύσεως επιφανειών έχει ωάρια οξυούρων. Στη συνήθη θερμοκρασία δωματίου (20-24°C) με σχετική υγρασία 30-35% λιγότερο από 10% των ωαρίων επιβιώνουν για δύο ημέρες,  ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι είναι αρκετά ανθεκτικά στα αντισηπτικά.

Κλινικές εκδηλώσεις -Παθογένεια:

Οι προνύμφες και οι ενήλικοι οξύουροι ζουν με την κεφαλή μόνιμα βυθισμένη στο βλεννογόνο του εντέρου. Η κεφαλή έχει 3 μικρά χείλη τα οποία προκαλούν μικροτραυματισμούς και μικροεξελκώσεις στα σημεία που προσηλώνονται. Οι μικροεξελκώσεις είναι δυνατόν να επιμολυνθούν ή να προκαλέσουν μικροαιμορραγίες. Συνέπεια αυτών είναι συνήθη συμπτώματα , όπως αίσθημα κόπωσης, απώλεια ορέξεως, κνήσμος (και λόγω αυτού αϋπνία) και σπανιότερα αλλεργικές διαταραχές, νυκτερινή ενούρηση, ναυτία, κοιλιακοί πόνοι. Σπάνιες επιπλοκές είναι η σκωληκοειδίτιδα και σε θήλεα άτομα η κολπίτιδα. Συχνά η οξυουρίαση είναι ασυμπτωματική.

Διάγνωση

Κατ’ αρχήν γίνεται όταν αποβάλλονται ενήλικοι οξύουροι με τα κόπρανα και γίνονται αντιληπτοί από τον ασθενή . Η υποψία της λοίμωξης τίθεται σε παιδιά με κνησμό στην περιπρωκτική χώρα , αϋπνία και ανησυχία.

Η εργαστηριακή διάγνωση συνήθως γίνεται με ανεύρεση των χαρακτηριστικών ωαρίων στην περινεϊκή περιοχή. Αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα τις πρωινές ώρες, πριν από το πλύσιμο, με με την τοποθέτηση επικολλητικής ταινία (σελοτέϊπ) στην πρωκτογεννητική περιοχή και εν συνεχεία την τοποθέτησή της σε αντικειμενοφώρο πλάκα, ώστε να αναζητήσει ο ιατρός μικροβιολόγος τα ωάρια του σκώληκα. . Απαιτούνται, επί αρνητικού αποτελέσματος μέχρι και 6 -7 εξετάσεις σε μικρά χρονικά διαστήματα. Στα κόπρανα αποφεύγουμε να  αναζητούμε ωάρια ( παρασιτολογική εξέταση ) γιατί το ποσοστό ανεύρεσης τους είναι ιδιαίτερα χαμηλό (περίπου 5%).

Θεραπεία

Υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία . Η θεραπεία θα πρέπει να γίνεται πάντοτε κατόπιν οδηγιών του ιατρού σας.

Προφύλαξη

Απαραίτητα είναι τα μέτρα ατομικής και ομαδικής υγιεινής.

Σε περίπτωση που κάποιο μέλος της οικογένειας έχει μολυνθεί θα πρέπει να ακολουθούμε αυστηρά τους παρακάτω κανόνες

• Λόγω του υπάρχοντος κνησμού στην περιπρωκτική χώρα επιβάλλεται προσεκτικό πλύσιμο χεριών  ειδικά προ του φαγητού και προετοιμασίας τροφής, καθώς και σχολαστική κοπή ονύχων.
• Να αποφεύγεται η  προετοιμασία τροφής.
• Παιδιά αλλά και ενήλικοι να υποβάλλονται καθημερινά σε λουτρό και επιμελημένη καθαριότητα της πρωκτογεννητικής χώρας.
• Χειρολαβές θυρών να καθαρίζονται με απορρυπαντικό και νερό.
• Για την καθαριότητα στο σπίτι να χρησιμοποιείται ηλεκτρική σκούπα και να γίνεται συχνή αλλαγή σεντονιών, εσωρούχων, πιτζαμών και πλύση των τελευταίων σε θερμοκρασία άνω των 55°C.
• Έγκαιρη θεραπεία πασχόντων για αποφυγή διασποράς ωραρίων.
• Πολλές φορές κρίνεται απαραίτητη η θεραπεία όλων των μελών της οικογένειας, ώστε να αποφευχθούν υποτροπές.

Βάιος Σπυροπουλος MD, Msc

Ιατρός Βιοπαθολόγος

Επιστημονικά υπεύθυνος «ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΒΛΕΨΗΣ Α.Ε»

www.iepivlepsi.gr